ارتباط پرستار با بیمار

تعاریف عملیاتی:

بیماری : دلالت بر شرایطی دارد که جسم انسان را مریض کرده وعملکرد طبیعی بدن را به هم میزند ، فرهنگ Webster بیماری را حالتی که طی سلامت بدن گاهش می یابدواز  وضعیت سلامتی وسالم دور شده باشد

پرستار: شامل علم وهنر می باشد ، پرستاری حرفه ای است که با استفاده از دانش ومهارت های خاص خدماتی را به افراد سالم و بیمار در مراکز مختلف درمانی ارائه می دهند. پرستار در مراقبت های خویش با درک اصول نیازهای بشری وتعاریف بهبودی وبیماری ، اجتماعی و فرهنگی ،مذهبی ومحیطی جهت پیشبرد سلمتی ، پیش گیری از بیماری ، حفظ سلامتی و تطابق بهتر با تغییر در عملکرد بدن و مرگ مدنظر قرار میدهد.

انواع ارتباطات بین فردی
1 – ارتباط کلامی: تمامی جنبه‌های گفتار، یعنی زبان و ابزارهای کلامی را شامل می‌شود که در آن چگونگی صحبت کردن از جمله، سرعت کلام، تن و آهنگ صدا نیز مطرح است.
2- ارتباط غیرکلامی: به سایر فعالیت‌هایی گفته می‌شود که کارکرد ارتباطی دارند، مثل حالت چهره (چشم، ابرو، گزیدن لب،...) ژست‌ها و حرکات بدنی که به آن «زبان بدن» هم می‌گویند.

 

عوامل تاثیرگذار در روابط بین فردی

گوش دادن فعال:
گوش دادن با شنیدن فرق دارد. چرا که شنیدن امری است غیرارادی و شامل تمامی صداهایی می‌شود که همواره از محیط دریافت می‌کنیم. گوش دادن فعال مهارتی است که فرد با کمک آن، می‌آموزد و فهم احساسات دقیق‌تر حاصل می‌شود. این امر تقویت روابط بین فردی را فراهم می‌آورد.
اهمیت دادن:
یعنی بتوانیم به احساسات، نیازها و خواسته‌های فرد مقابل توجه نشان دهیم. زمانی روابط بین فردی تقویت می‌شود که با توجه به توان و ظرفیت خود در مقابل عملکردهای دیگران رفتار مناسبی داشته باشیم.
سوال کردن:
پرسیدن از رایج‌ترین و در عین حال ساده‌ترین مهارت‌هاست. زیرا پرسیدن علاوه بر شفاف‌سازی پیام، موجب برانگیختن تفکر افراد می‌شود. به خاطر داشته باشیم طرح سوالات مکرر، به قصد مچ‌گیری نه فقط به تقویت رابطه بین فردی کمک نمی‌کند، بلکه موجب تضعیف و مختل شدن آن نیز می‌شود.
احترام گذاشتن:
یعنی پذیرفتن و گرامی داشتن بی‌قید و شرط دیگران. با دیگران به گونه‌ای رفتار کنیم که احساس کنند برایشان ارزش و احترام قائل هستیم. یکی از نشانه‌های احترام گذاشتن، رعایت قواعد و مقررات موقعیتی است که در آن قرار می‌گیریم.
ابراز وجود:
از مهارت‌های مهم در برقراری ارتباط، ابراز وجود است که شامل بیان افکار، احساسات، اعتقادات و حقوق خویش است، به گونه‌ای که در دیگران ایجاد مقاومت و ناراحتی نکند.

         طرق برقراری ارتباط

  کتبی  - شنیداری –غیر کلامی

55%  ارتباطات غیرکلامی از طریق چهره

38%  ارتباطات از طریق آهنگ

       7%    ارتباطات از طریق واژه ها

توصیه‌هایی برای تقویت روابط بین فردی :

1.      محیط را آماده برقراری ارتباط کنیم و سعی کنیم در ارتباط، شروع کنندة خوبی باشیم مثل یک سلام و احوالپرسی گرم و فشردن دست فرد مقابل.

2.      در برقراری ارتباط به شرایط، موقعیت و شخصیت افراد توجه کنیم و متناسب با آن رفتار کنیم. مثلاً نحوه برقراری ارتباط با کودکان، سالخوردگان، بیماران و یا در جشن عروسی، مجلس عزا باید متفاوت از یکدیگر باشد.

3.      هنگام صحبت کردن، سخنان یکدیگر را قطع نکنیم.

4.      برای تقویت ارتباط، از پراکنده‌گویی، پرگویی و مقدمه چینی زیاد پرهیز کنیم.

5.      بدانیم، گوش دادن فعال نیازمند کسب مهارت بوده و به انرژی و تعهد نیازمند است.

6.      از تحقیر و سرزنش و توهین دیگران خودداری کنیم. مانند (تو اصلاً نمی‌فهمی – هنوز بچه‌ هستی

7.      هنگام صحبت از قضاوت در مورد رفتار گوینده اکیداً پرهیز کنیم.

8.      با احترام به دیگران، احترام خود را تضمین کنیم.

9.      برای مقابله با کمرویی و خجالت افراطی می‌توان از افراد آگاه و متخصص (مشاور، روانشناسی) کمک گرفت.

چگونه پاسخ دهیم ؟

موقع پاسخ دادن به مخاطب خود نگاه کنید. دقیقآ پاسخ سوالی را بدهید که از شما پرسیده شده است . پاسخ آگاه کننده بدهید حتی اگر زمان بگیرد . ضمیر وفعل دوم شخص مفرد برای همه به کار نبرید . دلیل تاخیر در پاسخ را به سرعت توضیح دهید.

 مهارت های ارتباطی درموقعیت های دشوار (شکایت و خشم )

     شکایت یک فرصت است جهت جلوگیری از بروز خشم وهمینطور نشان میدهد چه چیزی برای مردم مهم است.      

     شکایت در صورت حل وفصل موجب تقویت ارتباط می شود . ونشان می دهد چه چیزهایی نیاز به اصلاح دارد.      

در رسیدگی به شکایت چه باید کرد؟

خوب گوش کنید ، با مراجعه کننده همدل باشید ، معذرت بخواهید ومشکل را از آن خود بدانید، اقدامکنید وشکایت را حل وفصل کنید ، پیگیری کنید و...

در رسیدگی به شکایت چه نباید کرد؟

 رشد و بقاء ضـروری است استفاده مـی شود و زندگـی بدون ارتباط، خاموش، کشنده و مرگبار خواهد بود

انکاری برخورد نکنید ، عذر تراشی نکنید ، مسئولیت را به گردن کسی نیندازید و کسی را سرزنش نکنید .

ویژگی های موقعیت خشم

اگر به شکایت رسیدگی نشود باعث ایجاد خشم می شود .

معمولآ حاصل درست رسیدگی نکردن به شکایت است .

در خشم ارتباط قطع می شود .

اگر بد برخورد شود از کنترل خارج می شود و...

در مقابل فرد خشمگین چه باید کرد؟

در وضعیت آرام وگارد باز بایستیم .

دستهایمان به حالت آزاد در دو طرف بدن وکف آنها به بیرون باشد .

تماس چشمی مکرر داشته باشیم تا نشان دهیم به او گوش می دهیم.

سر را به علامت اینکه می فهمیم چه می گوید آرام تکان دهیم .

با اعتماد به نفس نشان دهیم می توانیم مسئله را حل کنیم.

با بیان خود به او همدلی نشان دهیم.

در مقابل فرد خشمگین چه نباید کرد؟

دست به سینه نباید ایستاد .

با انگشت به طرف او اشاره نکنیم.

بالای سر او با حالت تهدید خم نشویم .

خیلی به او نزدیک نشویم .

رویمان را از او بر نگردانیم .

شاخ وشانه برایش نکشیم.

از او به سرعت دور نشویم.

 

کارکردهای ارتباطی پرستاران

پرستار فردی است که در هر پست و مقام و محیطی در کار قادر است نقش شش‌گانه خود را در مواجهه با بیماران ایفا کند.

1) نقش مراقبتی: به بیمار کمک می‌کند تا آن دسته از کارهایی را که در حال سلامت به تنهایی قادر به انجام آن بوده ولی اکنون قادر به انجام آنها نیست، به مرحله عمل درآورد. مانند غذا خوردن.
2) نقش درمانی: گرچه درمان به عهده پزشکان است ولی پرستار با مشاهدات دقیق از وضع بیمار و با داشتن مهارت‌ها و گذراندن وقت زیاد بر بالین بیمار و بررسی عکس العمل بیمار به درمان، نقش مهمی در کمک به طرح برنامه درمانی یا تغییر و اصلاح آن دارد.
3) نقش حفاظتی: کمک به بیمار برای مصونیت وی از عوامل محیطی مثل عفونت، آتش‌سوزی، افتادن و...
4) نقش آموزشی: آموزش و راهنمایی بیمار یکی از مسوولیت‌های مهم پرستار است مثل آموزش در مورد مراقبت‌های لازم در منزل یا اقدامات بهداشتی.
5) نقش هماهنگی: هماهنگی کار تیم پرستاری در رابطه با برنامه‌ریزی برنامه کار بهیاران و کمک بهیاران و سایر پرسنل خدماتی و هماهنگ کردن کار گروه‌های دیگر در رابطه با تیم درمان مثل مشاوره با قسمت‌های گوناگون تغذیه، مددکاری، آزمایشگاه، فیزیوتراپی، رادیولوژی.
6) نقش حمایتی: پرستار کسی است که بیش از افراد دیگر با بیمار در ارتباط بوده و خواسته‌های او را به روشنی می‌داند و به همین جهت می‌تواند مدافع و حامی او باشد و واسطه مؤثری برای بیمار با نهاد‌های مختلف درمانی به حساب می‌آید. مثل مرکز مبارزه با سل.

‌به‌طور کلی حیطه خدمات پرستاری تنها بیمارستان نیست بلکه پرستار وارد اجتماع شده و در محل‌هایی مختلف مانند کلینیک‌ها، مدارس، سازمان‌های بهداشتی، کارخانه‌ها، منازل، مطب‌ها، مهد‌کودک‌ها، خانه سالمندان و وسایل حمل و نقل عمومی مانند کشتی و هواپیما و قطار فعالیت می‌کند.

 

نحوه شروع ارتباط پرستار با بیمار

ما ضمن داشتن اعتقاد راسخ به حرفه خود وداشتن حس ارتباطی وبرخورداری از صمیمیت حرفه ای ، بایستی هنگام برقراری اولین ارتباط با بیمار به نحو زیر عمل نماییم.

معرفی خود به بیمار

به بیمار فرصت داده شود تا احساساتش را بگوید.

باید بدانیم تمام رفتارهای بیمار دارای معناست .

باید به باورها و فرهنگ بیمار احترام بگذاریم .

باید اطلاعات مربوط به باورها وفرهنگ های منطقه جغرافیایی که در آن کار میکنیم بدست آوریم.

اطلاعات لازم را به بیمار بدهیم.

بیمار حق دارد به ما اعتماد کند ، پس اعتماد بیمار را جلب کنیم.

خوب گوش کنیم ( اول بشنویم ، بعد تفسیر، سپس ارزیابی کنیم ) نیاز به شنیدن را در خود ایجاد کنیم وبیاندیشیم ، زمان را به فقط به شنیدن اختصاص دهیم .

این اطمینان را به بیمار بدهیم که پیامش یا حرفش درک می شود .

نسبت به باز خورد واکنش نشان بدهیم.

نکات مهم را مشخص کنیم .

از در خواست امری یا دستوری به بیمار خودداری کنیم.

 

 

 

 

نکته مهم :

تمرکز پرستاران در ارتباط با بیماران باید بیشتر بر روی فرایند ارتباط باشد تا محتوای آن.

برای برقراری ارتباط باید به این نکات توجه کنیم

فکر کنیم بعد از اینکه حرف بزنیم

فکر کنیم بعد از اینکه عمل کنیم

تمرین کنیم  تا به فوت وفن ارتباط دست پیدا کنیم

یک رابطه درمانی مناسبی بین خود وبیمار ایجاد کنیم

باید مهارت ارتباطی درستی انتخاب کنیم و ساده باشد

تحمل ما در ایجاد یک ارتباط درست بالا باشد

موانع ارتباطی موجود در ارتباط پرستار با بیمار  

1) شکاف اجتماعی و فرهنگی بین متخصص بهداشتی و خدمت گیرنده به دلیل

زمینه قومی ‌متفاوت، طبقه اجتماعی متفاوت، اعتقادات مذهبی یا فرهنگی متفاوت، ارزش‌های متفاوت، جنسیت متفاوت

2) گیرندگی ذهنی محدود خدمت گیرنده به دلیل

عقب ماندگی ذهنی یا گیجی، بیماری، خستگی یا درد، پریشانی عاطفی، بسیار گرفتار بودن یا گیج بودن به دلیل دیگر، برای خود یاسلامتی ارزش قائل نبودن.

3) نگرش منفی نسبت به مربی بهداشت

به دلیل وجود یک تجربه ناخوشایند قبلی از متخصصین بهداشتی برای خدمت گیرنده، تهدیدآمیز جلوه کردن متخصص بهداشتی، اعتقاد مراجع در این زمینه که همه چیز را می‌داند، اضطراب خدمت گیرنده به دلیل احتمال ناتوانی در اجرای توصیه های ارائه شده به وی ناشی از محدودیت‌های مالی یا اجتماعی، عدم تمایل به بحث در مورد آنچه متخصص مایل است در مورد آن بحث کند.

4) درک و حافظه محدود خدمت گیرنده

به دلیل ناتوانی خدمت گیرنده در درک زبان رسمی یا توانایی ناکافی در تکلم به آن، بیسوادی خدمت گیرنده یا محدود بودن هوش وی، عدم فهم اصطلاحات پزشکی مورد استفاده، متخصص بهداشتی از سوی خدمت گیرنده ، داشتن حافظه ضعیف خدمت گیرنده و ناتوانی در به یاد آوردن آنچه مورد بحث قرار گرفته است.

 

5) تاکید ناکافی متخصص بهداشتی بر ارتباط

6) شکست ارتباط به دلیل عدم اختصاص وقت و توجه کافی متخصص بهداشتی به دلیل

دادن اولویت پایین به آموزش تخصصی اولیه، کمبود اعتماد به نفس در نتیجه آموزش ناکافی، گرفتاری متخصص بهداشتی، دلسرد بودن متخصصین ارشد نسبت به ارتباطات و تلقی از آن به عنوان صحبت کردن صرف ، اکراه داشتن از تقسیم دانش با خدمت گیرندگان فاقد صلاحیت.

7) پیام‌های متناقض

وقتی که خدمت گیرنده پیام‌های متفاوتی از افراد مختلف دریافت می‌کند، موانع ارتباطی ظهور می‌کنند. مثلا متخصصین بهداشتی مختلف چیز‌های مختلفی می‌گویند;  خانواده، دوستان و همسایگان حرف‌های متخصص بهداشتی را نقض می‌کنند" ;  متخصصین سعی می‌کنند عقایدشان را تغییر دهند" به موازات آنکه اطلاعات با آخرین یافته های علمی منطبق می‌شود.

عواملی که مانع یک ارتباط  صحیح و مناسب  در پرستاری میگردد

فقدان دانش واطلاعات

مشخص نکردن اولویت ها به طور دقیق

گوش نکردن

فقدان درک کامل سخن گوینده و قصور در آن

پرستار وارتباط غیر کلامی

الگوهای ارتباطی را خوب بشناسیم

فعالانه گوش کنیم

باید قابلیت داشتن مهارتهای زیادی باشیم

برای بیمار محیطی آرام مهیا کنیم

مهمتراز همه رازدار بیمار باشیم

ارتباط با بیمار در موقعیتهای خاص

  بیمار با مشکل بینایی 

-          هنگام ورود به اتاق بیمار با مشکل بینایی ،حضورخود را اعلام کنیم.

-          خود را به بیمار معرفی کنیم.

-          از اشارات غیر کلامی برای این بیماران استفاده نکنیم.

-          زنگ اخبار در اختیار بیمار قرار دهیم.

 

بیمار با مشکل شنوایی

هنگام ورود به اتاق بیمار با مشکل شنوایی ،حضورخود را اعلام کنیم (با لمس بیمار)

به صورت مستقیم با بیمار صحبت کنیم.

جهت صحبت با بیمار از جملات ساده استفاده کنیم .

در برابر این بیماران آدامس نجویم.

میتوان از اشارات غیر کلامی برای این بیماران استفاده کرد.

گامهایی که باید هنگام خشم برداشت

     در دست نگهداشتن کنترل و وضعیت بخش از نکات قابل توجه پرستار یا کادر درمانی است.

     برخورد فعال وبا آرامش صحبت کردن با فرد خشمگین (بیمار یا همراه بیمار)    

     بردن فرد به یک محیط آرام وبدون تنش یا خلوت کردن اتاق بیمار وایجاد یک فضای آرام  و...   

 

با بیماری که زبان بیگانه دارد میتوان با استفاده از مترجم ، دیکشنری ، اشارات غیر کلامی و استفاده از برگه یاد داشت ، ارتباط برقرار کرد.

 

استاندارهای ارتباط پرستار با بیمار

-          علاوه بر مراقبت ، در تسکین درد وفشار روحی بیمار کوشا باشیم.

-          شخصیت وخصوصیات افراد هنگام بیماری نیز مانند مواقع سلامت با یکدیگر متفاوت است ،بیماری شخصیت انسان را موقتآ وگاهی برای همیشه تغییر میدهد.

-          بیماری که تازه می آید به خاطر غریب بودن محیط ، نوع وشرایط بیماری وشرایط درمان ، می ترسد.

-          بی اعتنایی ما به بیمارانی که از آنها مراقبت می کنیم ، موجب خشم آنها می شود.

-          نباید گذاشت احساسی که بیمار یک یا یک موجود ناشناخته است در وی بوجود بیاید.

-          ما باید شنونده خوبی باشیم تا اعتماد بیمارنسبت به ما تقویت گردد.

-          ما باید نام بیمار را بدانیم واو را با اسم صدا کنیم نه با شماره تخت .

 

 

 

ارتباط درمانی پرستار با بیمار

هسته پرستاری ودرمان بیمار ، ارتباط است . برای اینکه ارتباط موثری انجام شود بایستی به کار خود اعتقاد داشته باشیم نسبت به بیمار یا همراه وی احترام متقابل داشته و در کار خود صمیمیت حرفه ای  داشته وهمینطور حس ارتباطی را درخود شکوفا کنیم.

در ارتباط اولیه با بیمار باید...

-          خود را به بیمار معرفی کنیم.

-          به بیمارفرصت داده شود تا احساساتش را به ما بگوید.

-          باید بدانیم که تمام رفتارهای بیمار دارای معنا است .

-          باید به باور و فرهنگ بیمار احترام بگذاریم .

-          باید اطلاعات مربوط به فرهنگ منطقه ای  که در آن کار می کنیم را بدست آوریم.

-          اطلاعات لازم را به بیمار بدهیم.

-          حق انتخاب را به بیمار بدهیم .

-          بیمار حق دارد به ما اطمینان کند.

 

 

 

نتیجه گیری تحقیق

 

یافته هـای پژوهش نشان داد که بیماران امتیاز کـمتری به رعـایت اصول اولـیه ارتبـاط ، احترام آمیز و اصول ایجاد احساس ارزشمندی در ارتبـاط مؤثر پرستار- بیمـار نسبت به پرستـاران مـی دهند اما بیـن امتیاز پرستـاران و بیمـاران در مورد رعایت اصول همدلـی تفاوتی وجود ندارد و بیمـاران و پرستـاران در مورد رعـایت اصـول همـدلانه ارتباط پرستـار- بیمار دیدگاه یکسانـی دارند و بین دیدگاه و توقعات زن و مرد

در مورد رعایت اصول ارتباط تفاوت وجود دارد.  تمرکز پرستاران در ارتباط با بیماران باید بیشتر بر روی فرایند ارتباط باشد تا محتوای آن.
با توجه به  تحقیقی که به عمل آمده واستنباطی که ازآن میشود کرد، پرستار و بیمار از جنبه روابط باید یک سری تعاملات با هم داشته باشند.

پرستاران به عنوان اهرم و واسطه بیمار وکادر پزشکی ، در بخش درمان میتواند نقش به سزایی داشته باشد. پرستارباید بیمار یا بیماران را با  توجه به بیمار بودن ، بدور از نوع بیماری یا فرهنگ ، نژاد ، قومییت وزبان مورد پذیرش قرار دهد . با کلمات محبت آمیز شرایط اولیه یک ارتباط موثر را ایجاد کرده و موجب همکاری وایجاد رغبت واعتماد از سوی بیمار گردد .از این پژوهش نتیجه گرفته میشود که پرستاران با آموزشهای لازم به بیماران شرایط بهبود آنها را سهل تر کنند.

 نتیجه دیگری که گرفته میشود این است که پرستاران با استراحت لازم و عدم دادن شیفتهای اضافه یا درگیر شدن در مشاغل دیگر، شرایط ایجاد یک رابطه ایده آل بین پرستار وبیمار میشود .

 مسئولین رده بالای پرستاری باید شرایط لازم جهت ایجاد دوره های آموزش ارتباط پرستار با بیمار را ایجاد کرده تا پرستاران با فنون علم  ارتباطات آشنا شده تا در برخورد های گوناگون با بیماران ، ارتباط مطلوبی را ایجاد کند.و...