پایان نامه تاثیر سود هر سهم بر بازده سهام

فهرست

عنـــــــوان	صفحه
فصل اول
موضوع تحقیق	2
اهمیت موضوع	3
دلیل انتخاب موضوع	4
مواد و ملزومات برای تحقیق	4
فصل دوم
پیشینه تحقیق	6
روش تحقیق و آزمون فرضیات	7
فرضیات تحقیق	7
تعاریف عملیاتی واژه ها	7
یافته های تحقیق	10
عملکرد بلند مدت سهام جدید بر مبنای انتشار	10
مفهوم سود	11
ابزار های مدیریت سود	15
ماهیت سود	17
اهداف و دلایل اندازه گیری سود	17
نقش اطلاعاتی سود	18
نقش سود در شرکت	19
کیفیت سود	19
رفتار سود در نوشته های حسابداری	19
ارتباط بین سود و ارزش سهم در شرایط اطمینان و بازار کامل	23
ارتباط بین سود و ارزش سهام در شرایط عدم اطمینان و بازار تناقص	24
سود سهام	26
ماهیت سود سهام	26
انواع سود سهام	28
سود نقدی سهام	28
سود غیر نقدی سهام	29
سود تصفیه	29
سود تعهد شده	30
سود سهمی	31
محدودیتهای تقسیم سود	32
بازده سهام	33
حداکثر شدن سود به عنوان یک معیار	33
حداکثر شدن عایدی هر سهم به عنوان یک معیار	34
حداکثر شدن قیمت سهم	35
روشهای محاسبه بازده سهام	35
روش پیش بینی سود تقسیم شده ( سود نقدی )	36
روش نسبت درآمد به قیمت	37
روش بازده واقعی	37
روشهای محاسبه بازده سهامداران	38
فصل سوم
پیشنهادات حاصل از نتایج آزمون به سرمایه گذاران در ارتباط با خرید سهام جدید	42
موضوعات پیشنهادی برای تحقیقات آتی	42
منابع	44

 

 

فصل اوّل

1: موضوع تحقیق

2: اهمیت موضوع

3: دلیل انتخاب موضوع

4: مواد و ملزومات مورد نیاز برای تحقیق

 

موضوع تحقیق :

1) تاثیر سود هر سهم بر بازده سهام :

از آنجا که سود هر سهم و بازده سهام از مهمترین معیارهایی هستند که در ارزیابی عملکرد شرکت نقش بیشتری را ایفا می کنند:

هر شرکتی می تواند با سرمایه گذاری در پروژه هایی با بازده کم ، سود هر سهم خود را افزایش دهد .مادامی که بازده سرمایه یک پروژه جدید، بیش از هزینه بدهی بلند مدت بعد از مالیات آن باشد ، باعث افزایش سود هر سهم خواهد شد .

اما اگر بازده پروژه به اندازه کافی بالا نباشد که به سهامداران بازده مناسبی روی سرمایه آنان بدهد ، باعث کاهش قیمت سهام و ضریب قیمت سهام و ضریب قیمت به سود خواهد شد .

جذابیت ظاهری سود هر سهم آن است که این روش مبتنی بر چیزی است که می توان آن را مدل حسابداری ارزش نامید .

در این مدل ، که قیمت سهام شرکت مساوی حاصل ضرب سود هر سهم در ضریب قیمت به سود می باشد .

ضریب قیمت به سود× سود هرسهم = قیمت سهام شرکت

معمولاً مهمترین معیار ارزیابی عملکرد مؤسسات در حال حاضر نرخ بازده سهام است .

این معیار به تنهایی دارای محتوای اطلاعاتی برای سرمایه گذاران بوده و برای ارزیابی عملکرد مورد استفاده قرار می گیرد .

وقتی این معیار کاهش یابد زنگ خطری برای شرکت است و عملکرد شرکت را مناسب نشان نمی دهد .

شاید این معیار دارای محتوای اطلاعاتی بیشتری در مقایسه با معیارهای عملکرد بر مبنای حسابداری باشد . چون ارزیابی عملکرد بر مبنای ارزش بازار ، اطلاعات سرمایه گذاران را به خوبی منعکس می کند .

-  بازده عبارت است از نسبت تغییرات قیمت سهام

(ما به التفاوت قیمت سهام در پایان و ابتدای سال ) به علاوه سود سهام تقسیم بر قیمت سهام ابتدای سال .

برای آشنا شدن با این موضوع تحقیق حاضر سعی دارد تا اثر سود هر سهم را بر بازده سهام

بررسی و عوامل مرتبط با میزان اثر جنبه های مجهول را شناسایی کند .

 

اهمیت موضوع :

برخی بر این باورند که ثروت جز مقدار معینی پول چیز دیگری نیست . زیرا پول وسیله بازرگانی و سوداگری است . جمعی دیگر در مخالفت با این نظر برآنند که پول چیزی بر ساخته و اعتباری است . زیرا اگر کسانی که آن را به کارمی برند از رواجش بیندازند دیگر ارزشی نخواهد داشت .

ارسطو- کتاب سیاست قرن چهارم پیش از میلاد

بازار سرمایه در ایران یک بازار ناشناخته است و در این بازار روزانه هزاران سرمایه گذار پول خود را به امید دستیابی به ثروت بیشتر سرمایه گذاری می نمایند در این میان برخی به هدف خود دست می یابند و برخی دیگر سرمایه خود را از دست می دهند.

بازده سهام یکی از فاکتورهای مهم در انتخاب بهترین سرمایه گذاری است .

افراد حقیقی و حقوقی با انگیزه های مختلف سرمایه گذاری می کنند ، اما به دست آوردن سود و افزایش ثروت در نهایت هدف مشترک تمامی سرمایه گذاریها می باشد .

دلیل انتخاب موضوع:

1-   کمی اطلاعات در این زمینه و جستجو و تلاش برای به دست آوردن منابع لازم

2-   بررسی شناخت ارتباط بین سود هر سهم و بازده سهام

3-   تاثیر سود هر سهم بر بازده سهام

4-   به دلیل اهمیت داشتن موضوع

 

مواد و ملزومات برای تحقیق :

1-   رجوع به کتابخانه ها و استفاده از : مجلات، نشریات ، کتابها و پایان نامه ها

2-   رجوع به سایتها

3-   رجوع به سازمان بورس اوراق بهادار

 

 

 

فصل دوّم

پیشینه تحقیق

مبانی نظری

 

پیشینه تحقیق

شرکت هایی که سهام شان عرضه عمومی می شوند به دلیل پدیده عدم تقارن اطلاعاتی بین عرضه کنندگان سهام جدید ، موسسات تامین سرمایه و سرمایه گذاران  بیرونی با مشکلات زیادی مواجه می شوند . همچنین شواهد حاکی است از این که سه پدیده غیر عادی در سهام جدید وجود دارد که عبارتند از :

1-عرضه اولیه زیر فیمت ( بازده کوتاه مدت بیشتر از بازار)

2- بازده بلند مدت کمتر از بازار که به الگوی بازده های کمتر سهام جدید نسبت به سایر شرکت ها ( بازار ) در سال های بعد از عرضه عمومی اشاره دارد .

3-و جوه دوره هایی هم در حجم معاملات و هم در میانگین بازد ه های اولیه سهام جدید

تئوری های گوناگونی که روی ابعاد مختلف روابط بین سرمایه گذاران ، انتشار دهندگان سهام جدید و موسسات تامین سرمایه تمرکز کرده اند دلایلی را برای وجود پدید های غیر عادی در عملکرد کوتاه مدت و بلند مدت سهام جدید ارائه کرده اند .

در ضمن هر چند این تئوری ها مانعه الجمع نیستند اما یک تئوری ممکن است برای بعضی از سهام جدید نسبت به سایر سهام جدید مهم تر و قابل توجیه تر باشد .

بنابراین در حالی که هیچ مدلی نمی تواند تعریف جامعی از این پدیده های غیر عادی تجربی را فراهم کند اما مجموعه ای از این تئوری ها برای خیلی از این الگوهای مشاهده شده در بازده کوتاه مدت و بلند مدت سهام جدید جوابگو هستند .

 

روش تحقیق و آزمون فرضیات

فرضیات تحقیق

فرضیه های تحقیق عبارتند از :

فرضیه اول : عملکرد کوتاه مدت کل ( تعدیل نشده ) سهام جدید بیشتر از عملکرد کوتاه مدت بازار است .

فرضیه دوم :عملکرد بلند مدت کل ( تعدیل نشده ) سهام جدید کمتر از عملکرد بلند مدت بازار است .

فرضیه سوم : رابطه میان عملکرد بلند مدت سهام جدید با حجم معامله سالانه آن منفی است

فرضیه چهارم : رابطه میان عملکرد بلند مدت سهام جدید باندازه شرکت مثبت است.

فرضیه پنجم : رابطه میان عملکرد بلندمدت سهام جدید با عملکرد کوتاه مدت تعدیل شده

 

     تعاریف عملیاتی واژه ها

سهام جدید :  فقط به سهامی اطلاق می شود که برای اولین بار به بازار عرضه می شود و پیش از این ، سهام این شرکت ها در بازار بورس وجود نداشته است .

بازده سهام : بازده حاصل از تغییر قیمت سهام است و سود سهام پرداختی را در بر می گیرد

بازده تعدیل شده سهام جدید (بازده غیر عادی سهام جدید ): منظور از این بازده، اضافه یا کسر بازده سهام جدید نسبت به بازده شاخص بورس طی مدت مورد نظر است .

دوره کوتاه مدت : دوره ای است که از آغاز معامله سهام جدید در بازار تهران تا پایان آخرین روز از دومین ماه معامله در بورس را در بر می گیرد .

دوره بلند مدت : این دوره از پایان دوره کوتاه مدت آغاز می گردد ( ابتدای ماه سوم معامله در بورس ) و تا پایان ماه سی و ششم معامله سهام جدید در بورس تهران را در بر می گیرد.

عملکرد بلند مدت بازار : بازده بازار را در یک دوره زمانی 34 ماهه ( قرینه با دوره معاملاتی سهام جدید ) نشان می دهد .

عملکرد بلند مدت کل ( تعدیل نشده ) سهام جدید : بازده سهام جدید را دریک دوره زمانی 34 ماهه ( پس از دو ماه اول معامله ) ، نشان می دهد .

عملکرد بلند مدت تعدیل شده سهام جدید :بازده تعدیل شده سهام جدید نسبت به بازده بازار را در یک دوره 34 ماهه ( پس از دو ماه اول معامله ) نشان می دهد .

عملکرد کوتاه مدت تعدیل شده سهام جدید ( عرضه اولیه زیر قیمت سهام جدید ): بازده تعدیل شده سهام جدید را نسبت به بازده بازار در دو ماه اول معامله نشان می دهد .

حجم سالانه معامله سهام جدید : حجم ریالی سهام جدید است که در طی سال اول در بورس معامله می شود . لازم به ذکر است به منظور حذف مقیاس اندازه گیری ، این معیار پس از لگاریتم گیری ( در مبنای 10) مورد استفاده قرار گرفته است.

تحقیقات انجام شده در ایران :

1- تحقیق آقای محسن صمد زاده تحت عنوان « خط مشیهای تقسیم سود و تاثیراتشان بر ارزش سهام در بورس اوراق بهادار تهران » به نتایجی به شرح زیر دست یافت :

الف ) ناشناخته بودن سیاستهای تقسیم سود برای مدیران شرکتها و عدم استفاده از آن بعنوان ابزاری برای ارائه اطلاعات در مورد وضعیت شرکت .

ب) عدم توجه سهامداران به سود نقدی بعنوان یک موضوع دارای پیام

ج)وجود سرمایه گذارانی که صرفا به خاطر منافع بلند مدت اقدام به سرمایه گذاری در بورس تهران می کنند .

د) عدم تاثیر سود بر بازده سهام

ه- کم علاقگی سهامداران نسبت به توزیع سود

2-تحقیق آقای طه خرسند در مورد تاثیر سود سهام بر تغییرات قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران نتایج زیر را نشان می دهد :

الف – اعلان سود نقدی + غیر نقدی ثروت سهامداران را تغییر می دهد .

ب- بین مبلغ سود اعلام شده و تغییرات قیمت بعد از اعلام ، ضریب همبستگی معکوس وجود دارد .

ج- همبستگی مستقیم بین تغییرات درآمد هر سهم و تغییرات سود نقدی وجود دارد .

د- رابطه مستقیم بین سود پرداختی و نسبت قیمت بر درآمد وجود دارد ، هرچه نسبت پرداخت بیشتر باشد ، نسبت قیمت بر درآمد بیشتر خواهد بود[1] .

 

   

 

 

 

 

 

یافته های تحقیق :

عملکرد بلند مدت سهام جدید بر مبنای انتشار :

بر مبنای نگاره 2 بیشترین بازده کوتاه مدت مربوط به سال 1369 و 1370 است اما در این دو سال بازده بلند مدت تعدیل شده سهام بیشتر  از سال دیگر است .

نگاره 2. طبقه بندی بازده بلند مدت و کوتاه مدت سهام جدید به تفکیک هر سال

 

سال	تعداد شرکتها	بازده کوتاه مدت تعدیل شده (درصد)	بازده بلند مدت تعدیل شده (درصد)	ثروت نسبی بلند مدت
1369	9	94/15	22/5	02/1
1370	20	09/5	17/11	10/1
1371	10	10/1	34/35-	85/0
1372	14	06/1	76/125-	72/0
1373	22	18/1	95/105-	68/0
1374	29	59/0	07/0-	99/0

 

 

 

 

 

مفهوم سود :

هدف از مفهوم سود آن است که سود باید به مشاهدات دنیای واقعی ارتباط داده شود . سه مفهوم اصلی قابل تفسیر سود عبارتند از :

اول : مفهوم نگهداشت سرمایه یا ثروت که از نظر بسیاری از افراد باید اصلی ترین مفهوم سود باشد . زیرا از حمایت نظریه اقتصادی برخوردار است .

دوم: مفهوم کارآیی سود  که بر طبق آن از سود خالص و عناصرش اغلب به عنوان سنجه های کارآیی مدیریت استفاده می شود .

سومین هدف بر اساس ابعاد رفتاری آن ارزیابی می شود . یکی از ویژگیهای رفتاری توانایی پیش بینی است .

سودهای ویژه چندین دوره ممکن است برای پیش بینی های مرتبط با عملیات آینده ، یک واحد تجاری در صورتی که سایر عوامل مربوط به درستی در حیطه کنترل قرار داشته باشد ، مورد استفاده قرار می گیرد .

سایر ویژگی های رفتاری شامل تصمیم گیری مدیریتی ، رابطه تغییرات سود با قیمت های بازار سهام ، و درخواست ارقام سود متوسط سرمایه گذاران بدون توجه به فقدان محتوای اطلاعاتی آن است .

بنابراین با توجه به اهمیت ارقام سود حسابداری ، بررسی رفتار سود از اهمیت بالایی برخوردار است .

پژوهش های رفتاری  نشان می دهد که به طور متوسط فرایند ایجاد سود سالانه شرکت ها میانگین متحرک یا گام تصادفی و سودهای فصلی اتورگرسیور می باشد .

نتایج حاصله از آزمون فرضیات پژوهش حاضر نیز نشان می دهد که فرایند ایجاد سود سالانه شرکت های ایرانی تحت مطالعه نیز میانگین متحرک است .

علاوه بر این نتایج نشان می دهد که سود های این شرکت ها کیفیت چندانی ندارد و محتوای اطلاعاتی چندانی در رابطه با سودهای آتی در بر ندارند .

همچنین نتایج حاصل از مقایسه عرضی از یکسانی فرایند ایجادسود دریک صنعت خاص حکایت دارد [2].اهداف متفاوت گزارشگری سود به تعاریف متفاوتی از سود اشاره دارد و نیز مخاطبان متفاوتی را مورد خطاب قرار داده است .

مفهوم سود حسابداری  هر چند بیان کننده نتایج فعالیتهای حسابداری است ، لیکن دائما مورد انتقاد قرار گرفته است . برخی از این انتقادات بشرح زیر است :

1-   سود حسابداری هنوز به طور روشنی فرموله نشده است .

2-   مبنای تئوریک مناسبی برای محاسبه و ارائه سود حسابداری وجود ندارد .

3-   رویه های متداول حسابداری ناهمگن و متفاوتی برای اندازه گیری دوره ای در شرکتهای مختلف مجاز شمرده شده است .

4-   تغییرات سطح قیمت ، مفهوم سود اندازه گیری شده تاریخی را تغییر داده است .

5-   اطلاعات دیگری غیر از سود حسابداری ممکن است برای سرمایه گذاران و سهامداران در اتخاذ تصمیمات سرمایه گذاری مفید تر باشد .

مهمترین هدف استفاده کنندگان از سود، نیاز به تشخیص ارتباط بین سود و سرمایه بعنوان قسمتی از فرایند حسابداری است . سایر اهداف عبارتند از :

1-   استفاده از سود بعنوان معیاری از کارآئی مدیریت

2-   استفاده از سود تاریخی بعنوان روند آتی شرکت یاتوزیع سود سهام

3-   استفاده از سود بعنوان معیار اندازه گیری  عملکرد و بعنوان راهنمایی برای تصمیمات آتی مدیریت تعاریف و مفاهیم سود را می توان در سه سطح بررسی کرد

در مدیریت سود (EM) ، سود به منظور تعدیل ریسک شرکت و برای رسیدن به سود مورد انتظار دستکاری می شود و عمدتا از عدم تقارن اطلاعاتی مدیران و سهامداران نشات می گیرد .

مدیریت سود بر اساس انگیزه هایی نظیر پاداش و قبول شروط وام و سنجش مسئولیت و ارائه قیمت اولیه سهام  تعدیل سود هر سهم (EPS) صورت میگیرد [3].

مدیریت سود

مدیریت سود در ادبیات حسابداری از موضوعات نسبتا تازه و مورد توجه مدیران است این مبحث  در حسابداری از حدود ابتدای قران بیستم به بعد با تحقیقات مختلفی که توسط صاحبنظران این رشته نظیر : جانسون و مید در سال 1906 ورشو در سال 1924 هیپ ورث در سال 1953 گارون در سال 1964 و موسز در سال 1987 که به شکل مدون انجام شد شکل گرفت .

هر یک از تحقیقات ازابعاد خاصی و با عبارات متفاوتی نظیر دست کاری سود ، هموار سازی  سود و در نهایت مدیریت سودبه موضوع پرداخته اند .

مفهوم مدیریت سود از زوایای مختلفی مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته است و هریک تعاریف مختلفی را ارایه نموده اند. برخی ازاین تعاریف عبارت است از :

-  بیدلمن مدیریت سود را بیان گر تلاشی از سوی مدیریت شرکت می داند که سعی می کند تا انحرافات غیر عادی سود را کاهش دهد .

-  از نظر بلکوبی مدیریت سود ممکن است به عنوان عادی جلوه دادن عمدی سود به منظور دستیابی بهروند سطح دلخواه تعبیر شود .

-  رونن و سادن نیز معتقدند که مدیریت سود پیش بینی می کند که چگونه سود گزارش شده برای کاهش نوسانات پیرامون سود عادی ، همواره می شود .

از نظر  رونن  و سادن مدیریت سود تلاش عمدی مدیریت جهت انتقال اطلاعات خاص به استفاده کنندگان صورت های مالی ، تعریف میشود .

گاردون و همکارانش در سال 1966 نیز نوشتند : اگر زمانی مدیران روش خاصی از روش های حسابداری را برگزینند و نوسانات سودهای گزارش شده کاهش یابد ،  نتیجه هموار سازی یا مدیریت سود است .

آن ها هم چنین متذکر شده اند که مدیران در حدود قدرتشان که ناشی از آزادی عمل در چارچوب اول و روش های پذیرفته شده حسابداری است می توانند :

الف ) روی سود گزارش ده اثر بگذارند

ب) روی نزخ سود شرکت اثر گذارند.

- پارتو معتقد است که مدیریت  سود ،فرآیندی برای مدیریت است تا درچارچوب  اصول پذیرفته شده حسابداری سود مورد انتظارشان نشان دهد .

-از نظر کپلن مدیریت سود مستلزم انتخاب روش های حسابداری و یا قواعد گزارش گری در چارچوب الگوی خاصی است که سبب می شود تا انحراف سود های گزارش شده کاهش یابد .

به طور کلی مدیریت سود به اثر گذاری روی سود شرکت به نحوی که منافع و خواسته های شرکت و مدیران آن را برآورده نماید ، تعریف می شود [4].

 

ابزار های مدیریت سود

مدیران شرکت ها ممکن است به روش های مختلفی روی سودهای گزارش شده اثر بگذارند و آن را کنترل نمایند .

لذابه آن دسته از روش ها یا ابزارهایی که با استفاده ازآن ها مدیران می توانند

 روی سودهای گزارش شده اثر بگذارند ، ابزارهای مدیریت سود گفته می شود . برخی از این ابزار ها عبارتند از :

-  زمانبندی فروش دارایی های ثابت

-  زمانبندی فروش سرمایه گذاریها

-  زمانبندی هزینه های مالی

-  هزینه های استهلاک

-  برآوردهای حسابداری

-  وغیره

در این تحقیق به بررسی و پژوهش زمان بندی فروش دارایی های ثابت ( اموال و ماشین آلاتو تجهیزات ) فروش سرمایهگذاری ها و هزینه های مالی بهعنوان ابزار های مدیریت سود پرداخته می شود .

از آن جایی که در حسابداری دارایی ها بر مبنای تمام شده تاریخی ( بهای تحصیل ) مورد ارزیابی قرار میگیرد و در هنگام فروش به قیمت جاری به بازار به فروش می رسند و سود یا زیان ناشی از فروش آنها در دوره فروش شناسایی می گردد .

 لذا سود یا زیان ناشی از فروش دارایی ها و شناسایی هزینه های مالی ابزاری را در اختیار مدیران قرار می دهد تااز طریق زمان بندی فروش دارایی ها و زمان بندی شناسایی هزینه های مالی روی سود های گزارش شده اثر گذارند .

یعنی نوسانات در سود شرکت می تواند بر تصمیم گیری مدیران در ارتباط با زمان بندی فروش دارایی ها  و شناسایی هزینه های مالی اثر بگذارد .

محتمل به نظر می رسد هنگامی که سود واقعی شرکت کمتر از سود مورد انتظار مدیران است مدیران با فروش دارایی های بیشتر سعی می کنند تا سود گزارش شده را به حد مورد انتظار برسانند . یا بر عکس زمانی که سود واقعی شرکت بالاتر از مورد انتظار مدیران است. هم چنین هنگامی که سود شرکت بیشتر از حد انتظار مدیران باشد آن ها سعی می کنند با افزایش هزینه های مالی ، سود شرکت را به حد موردانتظارشان کاهش دهند یا هنگامی که سود شرکت کمتر از حد مورد انتظار است مدیران است مدیران با کاهش در هزینه های مالی سعی می کنند که سود شرکت با سود مورد انتظارشان اختلاف زیادی نداشته باشد .

بنابراین بین سود شرکت ( سود قبل از کسر هزینه های مالی ) با هزینه های مالی رابطه مثبت وجود دارد [5].

 

ماهیت سود

سود از جمله اطلاعات با اهمیت در تصمیمات اقتصادی به شمار می رود ومطالعات و پژوهش های انجام شده در باره سود یکی از پر حجم ترین و بیشتری تلاشهای پژوهشی را در تاریخ حسابداری تشکیل می دهد.

سود به عنوان راهنمای پرداخت سود تقسیمی ، ابزار سنجش اثر بخشی مدیریت ، و وسیله پیش بینی و ارزیابی تصمیم گیری ها همواره مورد استفاده سرمایه گذاران مدیران و تحلیل گران بوده است .

مفهوم سود با توجه به دیدگاه های مختلف می تواند به گونه های متفاوتی تفسیر شود اندازه گیری سود با مفهوم نگهداشت سرمایه ارتباط دارد و اندازه گیری آن و نیز ارزشیابی دارایی در رویکردهای مختلف اقتصادی به تصمیمات مختلف می انجامد[6].

 

اهداف و دلایل اندازه گیری سود

بر خلاف حسابداران ، علاقه اصلی اقتصاد دانان به سود به خاطر مفید بودن آن به عنوان یک ابزار نظری برای ارزیابی رفتار اقتصادی افراد است .

سود اقتصادی در مقام یک مدل نظری در معقول کردن رفتارهای اقتصادی انسان کاربرد دارد.

در حالی که سود حسابداری نتایج چنین رفتارهایی را اندازه گیری می کند . بنا براین تفسیر اقتصاددانان از سود به تعریف ساده تغییرات در سرمایه و یا ثروت محدود نمی شود .

سود در مفهوم اقتصادی چیزی فراتر از یک نماد قراردادی ساخت بشر و یا شاخص رفتار اقتصادی است [7].

نقش اطلاعاتی سود

نقش اطلاعاتی سود تعدیل و اصلاح باورهای موجود در مورد توانایی شرکت در پرداخت سود تقسیمی آتی است .

روابط مفهومی را می توان بین سود تقسیمی آتی و قیمت سهام ، سود تقسیمی آتی و سود آتی و سود تقسیمی آتی و سود جاری توسعه داد .

هر کدام از این روابط می تواند سرمایه گذاران ، تحلیل گران ، و مدیران و سایر استفاده کنندگان را در ارزیابی اوراق بهادار کمک کند زیرا چنین فرض می شود که ارزش اوراق بهادار تابعی از سود و ریسک آتی آن است [8].

سود تقسیمی آتی و قیمت ها از طریق مدل ارزشیابی به هم مرتبط می شوند به طور کلی مدل ارزشیابی به مبلغ سود تقسیمی  که در هر دوره زمانی دریافت می شود اعتقاد سرمایه گذاران نسبت به دریافت آن و مبلغ دریافت ها مرتبط و همبسته می باشد .

معهذا ، اگر سود و سود تقسیمی مرتبط فرض شوند قیمت ها می تواند تابعی از ارزش سودهای آتی باشد .

   برای اینکه سود محتوای اطلاعاتی داشته باشد باید ارتباط متصوری بین سود ومشخصه هایی که به نظر می رسد ارزش اوراق بهادار را تعیین می کند وجود داشته باشد .

در این صورت سود سهام آتی به دامنه ای که از لحاظ آماری همبسته باسودهای آتی است مرتبط خواهد بود . رابطه بین سودهای گذشته و سودهای اتی در قالب فرایندهای تصادفی که تصور می شود سود را در طی زمان توصیف می کند بیان می شود[9].

نقش سود در شرکت

فرایند اندازه گیری سود نقش مهمی در عملیات شرکت بازی می کند . سود به خودی خود سهم قابل دریافت توسط سهامداران را اندازه گیری میکند ، فرایندی هم که سهم دولت و مدیران را تعیین می کند وابسته به فرایند اندازه گیری سود سهامداران است .

 سود به خاطر ماهیت باقیمانده ای که دارد نقش ارزشمندی در مورد قابلیت تداوم عملیات شرکت بازی می کند. کارگزاران نیز از این   کلیدی برای برانمه ریزی های آتی خود در مورد ادامه فعالیت با شرکت استفاده می کنند [10].

   کیفیت سود

مدل های مالی و اقتصادی رابطه سود و جریان های  نقدی شرکت با ارزش های بازارشان را فراهم آورده اند .

نقش سود و سایر متغیرهای مالی در اکثر چنین مدل هایی آشنا کردن سرمایه گذاران بااطلاعاتی است که این مدلها درباره بازده آتی اوراق بهادار فراهم می نمایند . کیفیت سود در چنین سناریویی به وسیله سهم آن در پیش بینی بازده سهم تعیین خواهد شد.[11]

رفتار سود در نوشته های حسابداری

در آزمون سری زانی سود ، پژوهشگران کوشیده اند تا فرایند ایجاد ارقام حسابداری را با مشاهده توالی این ارقام استنباط نمایند.

اگر ارقام دارای توزیع متحد الشکلی به صورت مستقل و یکسان در طول زمان باشند ، می توان گفت که نمی توان به یک راهبردی بهینه دست یافت .

اما اگراحتمال رخداد ارقام ، باتوالی و ترادف ارقام گذشته مرتبط باشد به یک راهبرد بهینه می توان یافت . به این ترتیب سری زمانی سودهای گذشته را می توان برای تعیین سودآوری آینده شرکت استفاده کرد .

اگر خودهمبستگی نمونه ای از مشاهدات مثبت باشد  ، افزایش سود سال جاری پیش بینی بالاتری را برای سال آتی ضروری می سازد .

از طرفی ، اگر خود همبستگی نمونه ای مشاهدات منفی باشد افزایش سود سال جاری ، پیش بینی سود کمتری را برای سال آتی دارد . همچنین اگر فرایند ایجاد سود گام تصادفی باشد ، سودهای غیر منتظره اثر بیشتری بر قیمت سهام می گذارد تا اینکه فرایند ایجاد سود تعیینی باشد . برای دامنه ای از سودهای غیر منتظر میزان تعدیل خطای سود برای الگوی سودی که از فرایند تعیینی پیروی می کند نسبت به فرایندی که از الگوی تصادفی پیروی می کند کمتر خواهد بود .

همچنین اگر فرایند ایجاد سود شرکت گام تصادفی باشد و شرکت سود کمی را گزارش کرده باشد احتمال تصفیه شرکت نسبت به زمانی که فرایند ایجاد سود تعیینی است بیشتر است .در طی چهل سال اخیر پژوهش های مهمی در زمینه توصیف تجربی رفتار سود حسابداری در طی زمان و استفاده از الگوی مشاهده شده برای پیش بینی سودهای آتی توسعه یافته است .

 انگیزه های پژوهش در این زمینه از اوایل دهه پنجاه در زمینه مالیه ( مدیریت مالی ) شرکت ها و در دهه شصت درزمینه حسابداری شدت گرفت.

درسال 1962 لیتل و در سال 1966 لیتل و راینور ، نرخ های رشد سود حسابداری شرکت های انگلیسی را بررسی قرار کردند .

آنها به این نتیجه رسیدند که نرخ های رشد به صورت تصادفی عمل می کنند .

در سال 1967 لینتنر و گلوبر نرخ های رشد را برای 309 شرکت آمریکایی بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که رابطه مهمی بین نرخ های رشد دوره های متوالی وجود دارد . زمانی که وات بررسی های اولیه خود را آغاز می کرد در نوشته های مالی گزارشهایی وجود داشت که معتقد بودند سودهای گزارش شده سالانه شرکت ها از یک فرایند تصادفی روند دار پیروی می کند.

در بررسی های  وات فراند فرایند گام تصادفی کم توان ارزیابی شد بنابراین وی نتیجه گرفت که روش تصادفی رونددار  توصیف مناسبی از رفتار سری های زمانی سود گزارش شده شرکت ها را ارائه می کند .بعد از وات گزار شها و نظراتی منتشر شد که مدعی بودند سود سالانه حسابداری شرکت ها منفردا از طریق فرایند گام تصادفی روند دار توصیف نمی شود.

مطالعاتی که توسط وات و لفت ویچ انجام گرفت موید این موضوع بود که هیچ یک از مدل های مورد استفاده بر دیگری برتر نیست .

مثلا در صنعت راه آهن  تفاوتی بین مدلهای باکس – جنکینز و گام تصادفی مشاهده نشد و فرایندهای یکسانی برای مشاهدات به دست آمد .

آبرشت ، لوکابیل و مک کئون مدل عمومی مورد استفاده در بررسی ویژگی های سری زمانی سود را منوط به ماهیت داده های مورد مطالعه دانستند و در بررسی های خود به این نتیجه رسیدند که مدلهای  باکس – جنکینز هر شرکت به خوبی ویژگی های رفتاری سود را توصیف می کنند .

پژوهش هایی نظیر کارهای فوستر گریفتین برون و رزف نشان می دهد که مدل های ناایستا ی تلفیقی اتورگرسیو میانگین متحرک باکس – جنکینز به نحو رضایت بخشی فرایند ایجاد سود فصلی هر سهم اکثر شرکت ها را توصیف می کند .

با این وجود برخی از پژوهش ها حاکی از رد این نتایج می باشد . پژوهشگرانی نظیر ویلیام هاپوود استفاده از چنین مدلهایی رابه علت ذهنی بودن آن نامربوط دانسته و تنوع پژوهش های مختلف را از دلایل آن ذکر می کند .

در برخی از مقالات مربوط به پیش بینی و مرتبط با خط مشی گذاری، به مقایسه  صحت پیش بینی های به عمل آمده توسط مدیریت با سایز ابزارهای پیش بینی پرداخته است .

پژوهش های منتشره در این زمینه هم نشان از متفاوت بودن نتایج حاصله دارد . اگر تفاوت در نمونه ها و دوره های زمانی مورد مطالعه را بتوان نادیده گرفت می توان گفت که پیش بینی تحلیل گران بسیار صحیح تر از انواع مدل های پیش بینی ساده بود و به نوبه خود صحیح تر از پیش بینی های مدیران نیز می باشد .

اما مطالعاتی نظیر مطالعات گاجی نشان از برتری پیش بینی های مدیران نسبت به تحلیل گران دارد . در پژوهشی که توسط ایمهف و پار انجام شد نتایج متفاوتی در این زمنیه کسب شده است بنابراین هنوز معلوم نیست که کدام پیش بینی ها به طور نسبی صحیح تر است .

پزوهش های انجام یافته در زمینه دقت پیش بینی مدل های سری زمانی نسبت به تحلیل گران نشان می دهد که مدل های باکس – جنکینز به نحو رضایت بخشی فرایندهای ایجاد سود فصلی هر سهم اکثریت شرکت ها را ارائه می دهد .همچنین همبستگی بالایی بین پیش بینی های تحلیل گران و مدل های سری زمانی باکس – جنیکنز دیده شده است.

از طرفی مطالعات ایمهف و پار (1979 ) حاکی از این است که پیش بینی تحلیل گران بسیار صحیح تر از مدل های متعدد پیش بینی است .

مطالعات انجام گرفته در کشور ما نیز حاکی از تصادفی بودن ارقام سود یا نوع حاصی از مدل اتورگرسیور بنام مارتینگل فرعی دارد (آقایی ، 1373) [12].

 

 

ارتباط بین سود و ارزش سهم در شرایط اطمینان و بازار کامل

بازار کار بازاری است که در آن هزینه معامله اوراق بهادار صفر باشد ، هیچ شخص و یا گروهی قادر به کسب بازده غیر عادی نمی باشد و قیمت درمقابل اقدامات یک فرد و یا یک گروه حساسیت به خرج نمی دهد و بالاخره آنکه فرد هر زمان که اراده کند می تواند سهام مورد نظر خود رابخرد و یا بفروشد .

فرض شرایط اطمینان بدین معنی است که کل انتظارات سرمایه گذاران برآورده می شود و خودآنها نیز این موضوع را می دانند لذا ارزش اوراق بهادار در هر زمان بر اساس انتظارات افراد به راحتی قابل تعیین است .

با فرض بازار کامل و شرایط اطمینان مفهوم سود اقتصادی کاملا روشن است و از طریق مدل ارزشگذاری ، براحتی قابل تعیین است .

در شرایط فوق می توان از طریق تنزیل جریانات نقدی آینده که در دوره های مختلف حاصل می شوند ، ارزش اوراق بهادار را تعیین نمود .

در شرایط اطمینان و بازار کامل می توان گفت که فرایند تعهدی برای تعیین سود حسابداری زائد است زیرا رد این شرایط ارزشیابی شرکت می تواند از طریق تعیین ارزش بازار بدهی ها و ارزش ویژه منعکس در تراز نامه صورت پذیرد .پس در فرض بازار کامل و شرایط اطمینان ، سود حسابداری یکی ازروشهای تعیین ارزش سهام عادی می باشد ونه تنها روش.[13]

 

 

ارتباط بین سود و ارزش سهام در شرایط عدم اطمینان و بازار تناقص

فرضیات بازار کامل که ذکر شد در شرایط عدم اطمینان و بازار ناقص وجود ندارد . در این شرایط ارزشگذاری اوراق بهادار بسیار مشکل است .

زیرا همیشه برای اوراق بهادار بازار وجود ندارد تابتوان بر اساس واکنش ها و انتظارات بازار ، اوراق بهادار شرکت را ارزشگذاری نمود . همچنین به علت شرایط عدم اطمینان ، یش بینی دقیق جریانات نقدی اتی غیر ممکن بوده و این پیش بینی ها در شرایط مختلف با احتمالات فراوان صورت می پذیرد .

در شرایط بازار ناقص و عدم اطمینان دیگر ارزشگذاری فرایند روشنی نیست زیرا بازار به طور کامل ترجیحات افراد را نشان نمی دهد .

در برخی موارد ممکن است اصلا ارزش بازاری وجود نداشته باشد و ممکن است که ارزش بازار مشاهده شده ، به طور کامل ارزش ادعاها بر روی داراییهای شرکت را ( به علت ناقص بودن بازار ) نشان ندهد .

در این حالت به احتمال زیاد توافقی عمومی در بین سهامداران وجود ندارد و حتی اگر این توافق هم وجود داشته باشد ، ممکن است باعث حداکثر شدن ارزش بازار نشود .

نتیجه آن ناشناخته ماندن قیمت سهام و محتوای اطلاعاتی کم آن می باشد . بنابراین در این حالت ارزشگذاری شرکت بر اساس ارزش بازار بدهیها و ادعاهای صاحبان سهام ، مانند بازار کامل صحیح به نظر نمی رسد . در این شرایط به سود حسابداری  به عنوان دیدگاه اطلاعاتی نگریسته می شود .سود یک منبع اطلاعاتی است که در ارزشگذاری اوراق بهادار شرکت ، توسط سرمایه گذاران مورد استفاده قرار می گیرد .

با این وجود ، سود همانند بازار کامل ، دارای ارتباطی مستقیم و ساده با ارزشگذاری نمی باشد.

فرایند قیمت و سود در این حالت شامل سه عنصر زیر است که از طریق آنها می توان ارزش بازار سهام عادی و سود حسابداری را بههم مرتبط ساخت :

1-   ارتباط بین قیمتهای جاری و سود تقسیمی آتی

2-   ارتباط بین سود تقسیمی آتی و سودهای آتی

3-   ارتباط بین سودهای آتی و سودهای فعلی

با توجه به حقایق فوق ، نقش حسابداری تعهدی ایجاد یک سیستم اطلاعاتی مناسب برای سرمایه گذاران مشخص می گردد . در این حالت سرمایه گذاران به منظور تعیین دقیق ارزش سهام ، حاضر به پرداخت هزینه کسب اطلاعات مورد نیاز خودمی باشد [14].

سود سهام:

استاندارد حسابداری شماره 10 مقرر می دارد سود سهام  دوره مورد گزارش که پس از تاریخ تراز نامه و پیش از تصویب صورتهای مالی پیشنهاد یا اعلام می شود باید در صورتهای مالی منعکس یا افشا شود .

به عبارت دیگر اگر واحد اقتصادی با اعلام سود سهام تعهدات خود را درباره رویدادهای گذشته انجام میدهد سود سهام دوره صورتهای مالی باید تنها به عنوان بدهی شناسایی شود و در صورتی که سود سهام پیشنهادی یا اعلام شده مربوط یه  تعهدات پس از تاریخ تراز نامه است تعدیل اقلام صورتهای مالی از این بابت ضرورت ندارد .[15]

 

ماهیت سود سهام :

سود سهام عبارت است از توزیع وجه نقد دارائیهای غیر نقد یا سهام شرکت بین سهامداران به تناسب تعداد سهام منتشره از هر گروه سهام می باشد .

توزیع سود مستلزم بستانکار کردن حساب مربوط که نشاندهند اقلام توزیع شده ( نظیر نقد دارائیهای غیر نقد و سرمایه ) می باشد و بدهکار کردن حساب سود انباشته است .

 

سود سهام می تواند به اشکال زیر توزیع شود :

عادی :

1- نقدی     2- دارائیهای غیر نقدی   3- سود سهمی (صدور سهام)

 

خاص :

4) سود تصفیه (برگشت سرمایه به صاحبان سهام )

5) سود تعهد شده (بدهی بلند مدت )

هر کدام از اشکال توزیع سود سهام به صورت زیر بر ساختار سرمایه شرکت سهامی اثر می گذارد :

1- سود سهامی که منجر به کاهش جمع حقوق صاحبان سهام می شود شامل :

الف- سود سهام کاهش دهنده سود انباشته نظیر ، سود نقدی ، سود غیر نقدی  و سود تعهد شده

ب- سود سهام کاهش دهنده سرمایه پرداخت شده (نظیر سود تصفیه )

2- سود سهامی که بر جمع حقوق صاحبان سهام اثری ندارد شامل :

الف – سود  سهام کاهش دهنده سود انباشته و افزایش دهنده سرمایه نظیر سود  سهمی

ب- سود سهامی که هیچیک از اقلام  حقوق صاحبان سهام را تغییر نمی دهد نظیر تجزیه سهام که به شکل سود سهمی صورت گیرد .

در ایران توزیع سود سهام طبق لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب اسفند 1347 به شرح زیر است :

تقسیم سود اندوخته بین صاحبان سهام فقط پس از تصویب مجمع عمومی جایز خواهد بود و در صورت وجود منافع ، تقسیم ده درصد از سود ویژه سالانه بین صاحبان سهام الزامی است.

 

انواع سود سهام :[16]

1- سود نقدی سهام :

اعلام و پرداخت سود نقدی مستلزم تحقق موارد زیر می باشد :

الف – وجود سود

ب-وجود وجه نقد لازم برای پرداخت سود

ج- تصویب مجمع عمومی شرکت

سود نقدی سهام معمولترین شکل توزیع بین سهامداران است اگر شرکت سهام ممتاز داشته باشد اعلام سود سهام ابتدا باید در مورد سهام ممتاز و سپس در مورد سهام عادی مطرح گردد .

در صورتی که سهام ممتاز از نوع سهام ممتاز با سود انباشته باشد شرکت باید قبل ازهر گونه پرداختی به صاحبان سهام عادی ابتدا سود سهام عقب افتاده سهام ممتاز را پرداخت کند .

تا زمانیکه سود سهام توسط شرکت اعلام نگردیده است ، سودهای پرداخت نشده سالهای قبل سهام ممتاز ، بدهی احتمالی تلقی می گردد و از این بابت ثبتی در حسابها صورت نمی گیرد .

این بدان معنی است که در صورت وجود سود در سالهای بعد شرکت موظف است ابتدا سودهای عقب افتاده سهام ممتاز )( با سود انباشته ) را پرداخت کند  سپس در صورت وجود ، باقیمانده سود را بین سهامداران عادی توزیع نماید .

حال آنکه اگر سهام ممتاز بدون سود انباشته بود هنگام توزیع سود ، تنها سود سالجاری به سهامدار ممتاز قابل پرداخت بود .

بنابراین حسابداران باید به اینگونه وضعیتها ، به منظور محاسبه صحیح سود سهام هر گونه از سهامداران ، توجه خاص داشته باشند.

2- سود غیر نقدی سهام :

 توزیع  سودسهام از محل دارائیهای غیر از وجه نقد ، اصطلاحا سود غیر نقدی سهام نامیده می شود .

دارائیهایی که برای پرداخت سود سهام مورد استفاده قرار می گیرند ، ممکن است سرمایه گذاری در اوراق بهادار سایر شرکتها ، موجودی کالا ، اموال غیر منقول یا هر گونه دارایی غیر نقدی دیگر که توسط هیئت مدیره تعیین شده است ، باشد .

طبق استانداردهای حسابداری سود غیر نقدی سهام به ارزش جاری بازار داراییهای واگذار شده ثبت خواهد شد .بنابراین چاننچه ارزش دفتری دارائیهایی که باید بعنوان سود سهام توزیع شوند با ارزش بازار در آن تاریخ توزیع متفاوت باشد ، شرکت باید سود یا زیان حاصل از واگذاری دارایی را در تاریخ اعلام سود سهام شناسایی کند .

3- سود تصفیه :

 توزیع  منابع شرکت بین صاحبان سهام بجای توزیع سود انباشته که به منزله برگشت سرمایه به آنان است ، به عنوان سود تصفیه شناخته می شود .

در این گونه موارد حسابهای تحت سر فصل حقوق صاحبان سهام به استثنای سود انباشته  بدهکار می  شود . هر گونه توزیع سود سهام از محلی غیر از سود انباشته بعنوان سود تصفیه است و تا آن میزان به حساب سود انباشته بدهکار   نخواهد شد .

توزیع سود سهام تصفیه ممکن است عمدی یا سهوی باشد . اینگونه توزیع زمانی عمدی است که هیئت مدیره همانند زمانی که شرکت قصد کاهش دایمی سرمایه را دارد ، با آگاهی کامل سودی را برای توزیع اعلام می کند که ممکن است تماما یا بعضا معرف برگشت سرمایه به صاحبان سهام باشد .

مثلا در برخی کشورها شرکتهای معدنی گاهی اوقات سود سهام را بر مبنای سود قبل از کسر استهلاک ( تهی شدن ) معدن ، پرداخت می نمایند .

در چنین حالتی ، بخشی از سود مربوطه به دارایی غیر قابل جایگزین است .

در اینگونه موارد ، آن بخشی از سود سهام که بیانگر برگشت سرمایه است باید افشاء و به اطلاع صاحبان سهام رسانیده شود .دریافت این قبیل سود سهام  از نظر صاحبان سهام درآمد محسوب نمی شود و معمولا مشمول مالیات نیز نمی گردد . بلکه به عنوان کاهش بهای تمام شده سرمایه گذاری در سهام تلقی می گردد .

توزیع سود زمانی سهوی است که سود انباشته به دلیل اغراق در شناسایی درآمد یا نحوه عمل حسابداری نادرست ، پیش از واقع اندازه گیری و گزارش شده باشد . مثلا شناسایی بیش از واقع درآمد از واقع هزینه ها که می توانند موجب ارائه بیش از واقع سود انباشته گردد .

4- سود تعهد شده :

 در برخی موارد یک شرکت ممکن است با داشتن سود انباشته  کافی بتواند الزامات قانونی را رعایت کند اما به دلیل ضعف نقدینگی نتواند سود نقدی کافی توزیع کند در بعضی از کشورها در این گونه موارد شرکت سود سهام را تحت عنوان سود تعهد شده اعلام می کند

   سود تعهد شده نوع خاصی از توزیع سود سهام است که به موجب آن ،هیئت مدیره شرکت سود سهام را اعلام و در قبال آن اسناد یاگواهینامه ( مشابه اسناد پرداختنی ) برای سهامداران صادر می کند .

اینگونه اعلام سود سهام بدان معنی است که بین تاریخ اعلام و تاریخ پرداخت سود سهام زمان نسبتا طولانی وجود دارد .

معمولا به گواهینامه سود سهام بهره تعلق می گیرد . دوره پرداخت بهره معمولا مشخص می شود و از تاریخ اعلام تا تاریخ پرداخت سود سهام است .

 لازم به ذکر است که هر گونه پرداخت بهره به جای اینکه مستقیما به حساب سود انباشته بعنوان بخشی از سود منظور شود . به حساب هزینه ثبت می گردد .

از نظر سایر موارد نحوه حسابداری سود تعهد شده مشابه سود نقدی سهام است .

5- سود سهمی :

 سود سهمی توزیع متناسب سهام عادی یا سهام ممتاز اضافی بین سهامداران است . توزیع سود به شکل سود سهمی موجب تغییر دارائیها ، بدهیها یا حقوق صاحبان سهام نمی شود .علاوه بر این ، توزیع سود سهمی ، سهم نسبی هر یک از سهامداران را تغییر نمی دهد بلکه موجب انتقال مبلغی از سود انباشته بحساب سرمایه ( سرمایه اسمی و صرف سهام )می شود .

بنابراین تنها موجب تغییر در اجزاء تشکیل دهنده کحقوق صاحبان سهام بین سود انباشته و سرمایه پرداخت شده (سرمایه اسمی و صرف سهام ) می گردد .

در صورتیکه حساب صرف سهام بابت سود سهمی بدهکار شود حساب سود انباشته تحت تاثیر قرار نمی گیرد .

سود سهمی ممکن است از محل سهام خزانه یا سهام منتشره شده تامین گردد . در مواردی که سهام توزیع شده بابت سود سهام از همان نوعی باشد که سهامدار در اختیار دارد ، سود سهمی بعنوان سود سهمی عادی شناسایی می شود و در مواردی که سهام توزیع شده از همان نوعی که سهامدار در اختیار دارد نباشد سود سهمی بعنوان سود سهمی خاص نامیده می شود مثلا صدور سهام ممتاز برای صاحبان عادی.[17]

 

محدودیتهای تقسیم سود :

به غیر از الزاماتقانونی در خصوص تقسیم سود عوامل دیگری درتقسیم سود موثر اند این عوامل عبارتند از :

الف – وضعیت نقدینگی شرکت

ب- محدودیتهای ناشی از قراردادهای وام شرکت

ج- دسترسی شرکت به بازارهای پول و سرمایه

د- سیاستهای رشد وتوسعه شرکت

ه-  مقررات مالیاتی

و-وضعیت مالی سهامداران

ز- وضعیت مالیاتی سهامداران

ح- کنترل و اداره امور شرکت

ط- تورم [18]

 

 

 

بازده سهام

طبق تئوری نمایندگی و با توجه به میل سرمایه گذاران ، هدف مدیریت باید در راستای به حداکثر رسانیدن ارزش شرکت باشد .

 این امر زمانی تحقق می یابد که تصمیمات مدیریت در زمینه های سرمایه گذاری ، تامین مالی  و تقسیم سود به صورت بهینه اتخاذ شود .

در این هنگام انتظار می رود منافع یا ثروت سهامدار نیز که در واقع مالک بخشی از شرکت است به حداکثر برسد .

اما معیاری که برای تشخیص به حداکثر رسیدن ثروت در نظر گرفته می شود بسیار مهم است .

بطور طبیعی تفاوتهایی بین شرکتهای انتفاعی و غیر انتفاعی ، مدیریت و سهامداران و حتی سهامداران بزرگ و کوچک وجود دارد .

این تفاوتها باعث شده تا معیارهای مختلفی مانند حداکثر شدن سود دریافتی سهامداران ، میزان خدمات اجتماعی شرکت ، حداکثر شدن قیمت بازار سهم و حداکثر شدن عایدی به علاوه قیمت بازار سهم به عنوان معیار حداکثر شدن ثروت سهامداران مورد توجه قرار گیرد [19].

حداکثر شدن سود به عنوان یک معیار :

اکثر سهامداران عادی سود شرکت را هدف مطلوب و حداکثر شدن آن را به عنوان حداکثر شدن ثروت خود تلقی می کنند .

حتی برخی محافل بازار مثل واحد ارزیابی بورس تهران با تاکید بیشتر بر سود گذشته شرکت مبنای ارزیابی و قیمت گذاری سهم شرکتها را بر این معیار قرار داده اند :

 

در حالیکه بر اساس مفاهیم بازار کارآ و با فرض اینکه قیمت هرسهم در بر گیرنده تمامی اطلاعات تاریخی آن باشد نمی توان سود هر سهم را به عنوان یک معیار منفرد درمیزان ثروت سهامدار قبول کرد .

مثلا ممکن است شرکت در دوره گذشته شرایط خوبی از نظر سود آوری داشته ولی به دلیل درج اطلاعاتی در مورد عدم بازار یابی در فروش کالا با مشکل مواجه شده وبه همین دلیل عرضه زیاد سهم باعث کاهش تدریجی قیمت آن در بازار شود به نحوی که فروش سهم از سوی سهامدار از زیانی بیشتر از سود دریافتی از شرکت برای دوره یک ساله به وی تحمیل کند .

ضمن اینکه ممکن است شرکت در حالیکه سود آوری مناسبی دارد ولی از قدرت نقدینگی  کافی جهت پرداخت تمامی سود نقدی اعلام شده در یک دوره قابل انتظار  برخوردار نباشد .[20]

حداکثر شدن عایدی هر سهم به عنوان یک معیار :

به لحاظ اینکه سهامدار بیشتر به میزان عایدی خود توجه دارد تا به کل سود شرکت ، عایدی هر سهم به عنوان معیار دیگری در جهت اندازه گیری ثروت سهامداران مطرح است .

اما عایدی به دلیل عدم توجه به ریسک سرمایه گذاری در سهام متفاوت ، نمی تواند به عنوان یک معیار منحصر به فرد در نظر گرفته شود .

ضمن اینکه در تعریف عادی باید زمان بازده مورد انتظار را نیز تعریف کرد . زمان دریافت عایدی به دلیل تورم و کاهش ارزش  زمانی پول بسیار مهم است .

طبیعی است که سهامدار یک ریال عایدی امروز را بر یک ریال عایدی فردا ترجیح می دهد.[21]

 

حداکثر شدن قیمت سهم :

قیمت سهم در بازار نشان دهنده ارزشی است که بازار برای شرکت و سهم به عنوان قسمتی از شرکت قائل می شود .

در واقع عملکرد شرکت در عملیات سود آور و شرایط عرضه و تقاضای سهم که آن هم ناشی از شرایط شرکت و اقتصاد کلی بازار است ، قیمت سهم را تعیین می کند .[22]

قیمت سهم به دلیل نشات گرفتن از بساری عوامل درونی و عملکرد شرکت می تواند به عنوان معیاری نسبی در جهت حفظ ثروت سهامدار مطرح باشد .

ولی تاثیر گذاشتن عوامل خارج از کنترل مدیریت مثل شرایط کلی حاکم بر بازار سرمایه و سهم اعتبار این معیار به عنوان یک متغیر مستقل را تحت الشعاع قرار می دهد .

ضمن اینکه تغییرات قیمت سهام تا زمانی که سهامدار اقدام به فروش سهام خود نکند امری ذهنی می باشد .دلایل چندی وجود دارد که نمی توان به صراحت معیاری کلی که مورد پذیرش عموم باشد را به عنوان تشخیص عملکرد مدیریت در راستای منافع سهامداران معین کرد که به چند مورد آن اشاره می شود :

روشهای محاسبه بازده سهام :

چند روش برای محاسبه بازده سهام پیشنهاد شده است که عبارتند از ک

1-    روش پیش بینی سود تقسیم شده( سود نقدی )

2-    روش نسبت درآمد به قیمت

3-    روش بازده واقعی

1-روش پیش بینی سود تقسیم شده ( سود نقدی )

در این روش فرض بر این است که سهامدار سهم خود را تا دوره بینهایت نگهداری می کند.

بنابراین منفعت ناشی از تغییرات قیمت سهم هیچگاه  نصیب سهامدار نمی شود .همچنین سود سهمی یا سهام حاصل از افزایش سرمایه به دلیل عدم احتمال فروش در آینده قابل پیش بینی به فروش نخواهد رفت .

بنابراین تنها منفعت ناشی از خرید و نگهداری سهام همان سود نقدی است که عاید سهامدار خواهد شد .

برای محاسبه بازده دوره ، باید قیمت بازار ( خرید ) سهم را در اختیار داشت . ضمن اینکه پیش بینی جریان سود نقدی آتی جهت محاسبه الزامی است .

 در چنین شرایطی ارزش هر سهم مانند هر سرمایه گذاری دیگری برابر است با مجموع ارزش فعلی سودهای دریافتی آتی آن. فرمول محاسبه به صورت زیر می باشد .

K_e = نرخ بازده مورد استفاده سهامداران

P_t = سود نقدی مورد انتظار در پایان سال

P = قیمت هر سهم

اگر سهامداران انتظار دریافت سود نقدی همراه با رشد سالیانه ثابتی را داشته باشند ، ارزش K_e با بازده مورد انتظار سهامدار به شرح زیر محاسبه می شود :

g = نرخ رشد سود نقدی شرکت

محاسبه این نوع بازده بیشتر از سوی سرمایه گذارانی انجام می شود که سهام را به منظور نگهداری بلند مدت خریداری می کنند و هدف آنها سفته بازی سهام در کوتاه مدت نیست .

 

2- روش نسبت درآمد به قیمت :

 بر مبنای این روش بازده سهامدار برای یک دوره معین به صورت زیر محاسبه می شود :

E₁₌ درآمد سالیانه سهم

P= قیمت خرید سهم (ارزش بازار )

این روش به دلیل مد نظر قرار ندادن تغییرات قیمت سهام کمتر از سوی سرمایه گذران مورد استفاده قرار می گیرد .

3- روش بازده واقعی

 در این روش بازده سهام از دیدگاه شرکت برای سهامداران محاسبه می شود . بازده یک سهم از دو قسمت تشکیل شده است :

الف – بازده ناشی از دریافت سود سهام

ب- بازده ناشی از افزایش قیمت سهم در پایان  دوره نسبت به اول دوره [23]

 

 

روشهای محاسبه بازده سهامداران :

اندازه گیری نرخ بازده سهامداران مشکل و پیچیده است . این مشکل به دلیل وجود انواع سهام نیز نرخ های بازده متفاوتی است که مورد استفاده قرار می گیرد .

بازده یا پاداش سرمایه گذاری ، شامل درآمد جاری ( مثل سود سالانه ) و افزایش یا کاهش دارایی ( منفعت یا ضرر سرمایه ) است.

این بازده معمولا به صورت درصد و نرخ نشان داده می شود . مفهوم بازده ارتباط نزدیکی با ریسک دارد به طوریکه در اغلب کتابهای مدیریت مالی مفهوم ریسک و بازده به همراه یکدیگر کاربرد دارند .

عده ای سعی کرده اند که نشان دهند که ریسک و بازده رابطه مستقیمی با یکدیگر دارند اما هیچگاه ادعا نکرده اند که پذیرفتن ریسکهای بالا همواره بازده زیادی را به دنبال خواهد داشت .هر چند روشهای تئوریک فراوانی برای محاسبه بازده خرید و فروش سهم پیشنهاد شده است . ولی اکثر سهامداران هم ریسک و هم بازده را به صورت یک متغیر کیفی و  ذهنی تفسیر می کنند و مثلا می گویند که سهام مورد خرید آنها دارای ریسک یا بازده بالاست. سرمایه گذار در قبال این بازده و تحمل ریسک معادل مبلغ سرمایه گذاری  شده از میزان مصرف فعلی خود می گذرد .

او امیدوار است که تبدیل این مصرف فعلی به پس انداز با افزودن بر ثروتش مصرف بیشتر بی نهایت نیست بنابراین هر سهامدار یک هر، زمانبندی شده برای اندازه گیری تغییرات به وجود آمده در منافع خودبه کار می برد .

جیمز سی ون هورن می گوید شخص مایل است ثروت خود را به نحوی خرج کند که وقتی درگذشت تماما مصرف شده باشد .

 هر چند این طرز تفکر با تئوری های فایده و حسابداری اجتماعی در تضاد است .

اما در محاسبه ثروت فردی تاثیر به سزایی دارد و مشکل آنجا بروز می کند که کسی نمی داند زمان فروش سهم و مصرف عایدی او چه زمان خواهد بود .

در چنین حالت عدم اطمینان افراد سعی دارند از طریق سرمایه گذاری در سهام به نوعی موازنه بین مصرف فعلی و آتی ایجاد کنند.یعنی همراه با قبول ریسک ناشی از عدم  اطمینان از زمان و میزان انتفاع حاصله به دنبال حداکثر کردن بازده آتی با زمانبندی مشخص هستند  .

در اکثر کتاب های مدیریت مالی برای حل مشکل زمانبندی انتفاع حاصله از سرمایه گذاری ، دوره های یکساله مد نظر قرار می گیرد .

بدیهی است استفاده از دوره های زمانی بیشتر باعث محاسبه بازده به صورت معقولتری می شود .فرض دوره محاسبه بازده به صورت بی نهایت تمامی سودهای تمامی سودهای آتی احتمالی سهام را در بر می گیرد .

اما به دلیل تفاوت سهامداران در دوره نگهداری سهام ارزیابی عملکرد مدیران در دوره های متفاوت و نیز رفتار سهامداران در خرید وفروش سهم و نه نگهداری آن تا زمان بی نهایت باعث شده است که دوره نگهداری سهام یکساله فرض می شود .

 

 

 

 

 

فصل سوّم

نتیجه گیری

نتیجه گیری و پیشنهادات

نتیجه گیری کلی حاصل از این تحقیق و مقایسه آن با سایر مطالعات نشانگر این است که الگوی رفتار بازده سهام جدید ( بازده اضافی کوتاه مدت و بازده بلند مدت کمتر از بازار ) در بورس اوراق بهادار تهران مشابه سایر کشورهای جهان است و پذیرش فرضیه های اول و دوم تحقیق تاییدی بر این مطلب است .

این موضوع با نتایج سایر تحقیقات از جمله ریتر (1991) ، لیواس (1993) و لوفران و ریتر (1995)، هماهنگ است .همانند ریتر (1991) ما نیز در تحقیق خود هیچ ارتباط معنی داری بین تخفیف اولیه ( بازده کوتاه مدت سهام جدید ) و عملکرد بلند مدت سهام جدید در تحلیل رگرسیون پیدا نکردیم .

این مطلب با تحقیق بردن وها (1993) که در آن رابطه بین تخفیف اولیه با عملکرد بلند مدت سهام جدید معنی دار گزارش شده است ، هماهنگ نیست .

درتحقیقات ریتر (1991)، لیواس (1993) و بردن وها (1993) بین اندازه شرکت و عملکرد بلند مدت سهام جدید رابطه مثبتی وجود دارد اما در تحقیق ما بین این دو متغیر ارتباط معنی داری وجود ندارد .همچنین در تحقیق ریتر (1991) بین این حجم انتشار سالانه سهام جدید با عملکرد بلند مدت آن رابطه منفی وجود دارد اما در تحقیق لیواس (1993) بین حجم انتشار سالانه سهام جدید و عملکرد بلند مدت آن  رابطه ای وجود ندارد .

 

 

 

 

پیشنهادات حاصل از نتایج آزمون به سرمایه گذاران در ارتباط با خرید سهام جدید

با توجه به اینکه نتیجه گیری کلی حاصل از این تحقیق نشانگر این است که الگوی رفتار بازده سهام جدید ( بازده اضافی  کوتاه مدت و بازده بلند مدت کمتر از بازار ) در بورس اوراق بهادار تهران مشابه سایر کشورهای جهان است. برای همین خرید سهام جدید در دوره کوتاه مدت توصیه می شود و در دوره بلند مدت چنین توصیه ای نمی شود .

موضوعات پیشنهادی برای تحقیقات آتی

طی مراحل مختلف این تحقیق ، به تدریج نکات مبهم جدیدی یافت شد و بررسی آنها نیازمند تحقیقات بیشتر می باشد که به صورت زیر پیشنهاد می شود :

1-   بررسی اینکه آیا عملکرد سهام جدید پس از سومین سال معامله در بورس هم چنان کمتر از عملکردبورس است .

2-   پیشنهاد می شود برای محاسبه بازده غیر عادی سهام جدید ، علاوه بر شاخص قیمت کل بورس از سایر معیارها مانند شاخص قیمت و بازده نقدی کل و هم چنین 50 شرکت فعال تر استفاده شود .

3-   طبق فرضیه علامت دهی ، شرکت های انتشار دهنده سهام جدید از عرضه زیر قیمت سهام جدید به عنوان یک استراتژی برای فائق آمدن بر عدم تقارن اطلاعاتی بین شرکت های انتشار دهنده سهام جدید و سرمایه گذاران ، استفاده می کنند.

علاوه بر آن هر چه سهمی بهتر باشد عرضه اولیه سهام آن نسبت به سهام بد ، بیشتر زیر قیمت می باشد زیرا عرضه زیر قیمت سهام جدید ، هزینه ای است که شرکت های خوب متحمل می شوند و این هزینه به وسیله منافع ناشی از عرضه بعدی سهام به قیمتی بالاتر در بازار ثانویه ( افزایش سرمایه) ، جبران می گردد .برای همین ، پیشنهاد می شود که رابطه میان بازده کوتاه مدت و بازده بلند مدت سهام جدید با افزایش سرمایه آنها پس از اولین عرضه سهام شان در بورس اوراق بهادار تهران ، مورد بررسی قرار گیرد .

4-   بررسی اینکه سهام جدیدی که در جریان خصصی سازی واگذار می شود نیز دارای بازده غیر عادی است .

5-   درنهایت موضوعی که هم چنان لاینحل باقی مانده است عملکرد کوتاه مدت بیشتر از بازار و عملکرد بلند مدت کمتر از بازار سهام جدید است که در ادبیات مالی به این موضوع تحت «عنوان معما» اشاره می کنند.

از همین رو پیشنهاد می شود با توجه به نظریات و فرضیات مختلفی که درزمینه سهام جدید مطرح شده است تحقیقات بیشتری در مورد سهام جدید صورت گیرد .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

منابع

 

1.      نشریه 47- بررسی اثر اعلان تقسیم سود نقدی بر بازده سهام عادی در جامعه شرکتهای عضو بورس اوراق بهادار تهران

2.      مقاله بررسی رابطه¬ی سود و سود تقسیمی هر سهم با بازده¬ی سهام شرکت¬های منتخب بازار بورس با استفاده از رهیافت پانلی ، نویسدنگان: دکتر حمیدرضا علیپور، مریم صنعتی لنگرودی

3.      ریموند پی نوو ، ترجمه و اقتباس جهانخانی ، ع و پارسائیان . ع ف مدیریت مالی ، جلد اول ، تهران ، انتشارات سمت ، 1373

4.      بررسی های حسابداری و حسابرسی شماره 31 (بررسی رفتار سود حسابداری با استفاده از ....)

5.      نشریه 52 – تاثیر هموارسازی سود بر بازده سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

6.      حسابرس : ساطمان حسابرسی – فصلنامه تحلیل اطلاع رسانی پژوهشی

7.      نشریه 47 بررسی اثر اعلان تقسیم سود نقدی بر بازده سهام عادی در جامعه شرکتهای عضو بورس اوراق بهادار تهران

 

---

[1] - نشریه 47- بررسی اثر اعلان تقسیم سود نقدی بر بازده سهام عادی در جامعه شرکتهای عضو بورس اوراق بهادار تهران

[2] - بررسی های حسابداری و حسابرسی شماره 31 (بررسی رفتار سود حسابداری با استفاده از ....)

[3] - نشریه 52 – تاثیر هموارسازی سود بر بازده سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

[4] - بورس شماره 48

[5] - بورس شماره 48

[6] - بررسی حسابداری و حسابرسی شماره 31

[7] - بررسی حسابداری و حسابرسی شماره 31 (بررسی رفتار سود حسابداری با استفاده از ....)

[8] - بررسی حسابداری و حسابرسی شماره 31(بررسی رفتار سود حسابداری با استفاده از ....)

3- بررسی حسابداری و حسابرسی شماره 31(بررسی رفتار سود حسابداری با استفاده از ....)

 

 

[10] - بررسی حسابداری و حسابرسی شماره 31(بررسی رفتار سود حسابداری با استفاده از ....)

 

[11] - بررسی حسابداری و حسابرسی شماره 31(بررسی رفتار سود حسابداری با استفاده از ....)

 

[12] - بررسی های حسابداری و حسابرسی شماره 31(بررسی رفتار سود حسابداری با استفاده از ....)

[13] - ضمیمه پژوهشی دو (تاثیر گزارش حسابرسی بر بازده سهام)

[14] - ضمیمه پژوهشی دو (تاثیر گزارش حسابرسی بر بازده سهام)

1- حسابرس : ساطمان حسابرسی – فصلنامه تحلیل اطلاع رسانی پژوهشی

[16] - نشریه 47 بررسی اثر اعلان تقسیم سود نقدی بر بازده سهام عادی در جامعه شرکتهای عضو بورس اوراق بهادار تهران

 

[17] - نشریه 47 بررسی اثر اعلان تقسیم سود نقدی بر بازده سهام عادی در جامعه شرکتهای عضو بورس اوراق بهادار تهران

1- نشریه 47: بررسی اعلان تقسیم سود نقدی بر بازده سهام عادی

[19] - نشریه 47 بررسی اثر اعلان تقسیم سود نقدی بر بازده سهام عادی در جامعه شرکتهای عضو بورس اوراق بهادار تهران

[20] - نشریه 47 بررسی اثر اعلان تقسیم سود نقدی بر بازده سهام عادی در جامعه شرکتهای عضو بورس اوراق بهادار تهران

[21] - نشریه 47 بررسی اثر اعلان تقسیم سود نقدی بر بازده سهام عادی در جامعه شرکتهای عضو بورس اوراق بهادار تهران

1- ریموند پی نوو ، ترجمه و اقتباس جهانخانی ، ع و پارسائیان . ع ف مدیریت مالی ، جلد اول ، تهران ، انتشارات سمت ، 1373

[23] - نشریه 47 بررسی اثر اعلان تقسیم سود نقدی بر بازده سهام عادی در جامعه شرکتهای عضو بورس اوراق بهادار تهران